.
Ngành xuất bản vừa khép lại một năm mà một loạt sách nhảm, sách cẩu thả bị dư luận phát hiện và lên án.
HÀNG LOẠT SỰ CỐ
Đau đầu các nhà quản lý nhất có lẽ là từ điển "rác". Cuốn "Từ điển tiếng Việt dành cho học sinh" của tác giả Vũ Chất, bộ ba cuốn "Từ điển tiếng Việt - Mở rộng từ và câu dành cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 5" do Khắc Trí - Trọng Tấn biên soạn là những cuốn từ điển bị dư luận lên tiếng chỉ trích. Những cuốn này đều diễn giải từ ngữ theo lối tuỳ tiện, suy diễn, nhạo báng. Những ngày cuối năm, độc giả cả nước lại xôn xao về cuốn "Những vị tướng lừng danh trong lịch sử dân tộc" khi cuốn sách này sử dụng hình ảnh từ internet để minh hoạ chân dung và hình ảnh năm mươi vị tướng nổi tiếng của nước ta. Ngoài mười hai vị tướng thời hiện đại có hình ảnh thật, các vị tướng thời xưa đều được minh hoạ bằng đủ loại hình ảnh, từ phong cách manga (Tây Sơn ngũ phụng thư), đen trắng (đô đốc Tuyết, Nguyễn Huệ) đến phong cách digital art như game Tam Quốc. Trước đó, dư luận lập tức dậy sóng vì tính xúc phạm, nhạo báng khi bìa cuốn sách "Bộ Luật dân sự và văn bản hướng dẫn thi hành 2014" được minh họa bằng một ảnh ghép mà trong đó nữ thần cầm cán cân công lý đã bị thay bằng hình ảnh một nam lực sĩ mặc quần nhỏ, còn gương mặt được thay bằng nam diễn viên hài Công Lý.
Có lẽ là một sự cố chưa từng có trong ngành xuất bản nước ta khi ban tổ chức giải thưởng Sách hay 2014 đã trao giải sách hay ở hạng mục sách nghiên cứu cho cuốn sách đã được "tái bản và sửa chữa" một cách cẩu thả và vi phạm bản quyền. Theo đó, cuốn "Văn hoá tộc người Việt Nam" của tác giả Nguyễn Từ Chi do NXB Thời đại ấn hành năm 2013 đã sai phạm nghiêm trọng khi tự ý sửa chữa và cắt xén từ cuốn sách gốc "Góp phần nghiên cứu văn hoá và tộc người" (in lần đầu năm 1996). Không chỉ thay đổi tựa sách làm sai lệch hẳn ý nghĩa và sự khiêm nhường của sách gốc, cuốn sách tái bản còn cắt toàn bộ phần hai và phần mục lục.
LỖI TẠI LIÊN KẾT?
Hình thức liên kết xuất bản giữa các NXB và các đối tác tư nhân đã mang lại cho thị trường sách những ấn bản phong phú, đa dạng được in với hình thức đẹp. Tuy vậy, hình thức này cũng gây ra tình trạng sách nhảm, sách lậu, sách nối bản, vi phạm bản quyền. Không ít cuốn sách nhảm nhí, sai sót, cẩu thả đã dễ dàng xâm nhập thị trường với danh nghĩa của những NXB uy tín. Các đầu sách phát hiện sai phạm, bị dư luận lên án, bị thu hồi, đình bản đều chủ yếu rơi vào loại sách liên kết. Chưa cần một thống kê chính thức, cũng dễ nhận thấy số đầu sách là sách liên kết phát hành mỗi năm trên thị trường chiếm tỷ lệ rất lớn. Các đơn vị liên kết là các nhà sách, công ty sách tư nhân thực hiện mọi khâu trong xuất bản, từ mua tác quyền cho đến in ấn, phát hành. Chính vì khâu kiểm duyệt khá chủ quan của NXB đã dẫn đến việc nhiều sách nhảm lọt vào thị trường. Vậy nên, đã hình thành một thực tế không thể chối bỏ là có những NXB chỉ đơn thuần là nơi "bán" giấy phép, sống nhờ sách liên kết.
Nếu vài năm trước, sách nhảm thường chỉ xuất hiện ở các thể loại sách giải trí, văn học hay thiếu nhi thì năm nay, nó còn xuất hiện ở cả địa hạt của sách luật, sách nghiên cứu, từ điển... Về cuốn "Bộ Luật dân sự và văn bản hướng dẫn thi hành 2014" có in hình diễn viên Công Lý, truy nguyên nguồn gốc, dư luận mới vỡ ra hai sự thật: đó là ảnh bìa được lấy từ một sản phẩm đồ họa mang tính học mà chơi của bạn trẻ trên một diễn đàn mạng. NXB Lao động- Xã hội nói đây là lỗi của đối tác liên kết với họ khi dùng "hình bìa không đúng với bìa đã được duyệt", cũng như "chưa duyệt sách mà đã phát hành ra thị trường". Độc giả còn phát hiện thêm một cuốn sách luật khác được tung ra nhờ giấy phép của NXB này, đó là cuốn Bộ Luật hình sự và các văn bản hướng dẫn thi hành 2014 in hình cán cân công lý với một bên đĩa đựng chiếc đồng hồ, bên còn lại đựng một vốc tiền.
Xuân Tiến
