Nhớ lại. Hồi còn thơ nhỏ, những buổi chiều mùa hạ, mỗi khi về quê mẹ, tôi thấy ngoại thường hay xách nước tưới cho cây lựu rực hoa ở trước sân nhà cùng với khóm sói, cây mộc, cây ngâu ... Và cứ nhớ lại mỗi lần như thế, dáng hình của ngoại vừa chăm cây vừa ngâm nga những vần thơ hoa lá lại ùa về khiến cho bao nỗi niềm thương nhớ trong tôi lại dâng trào dưng dưng. Đến bây giờ, ký ức ngày ấy chưa phai, vẫn vọng về trong tâm tưởng như một miền cổ tích.
Giờ thì làng đã lên phố, chẳng còn cái bờ rào cúc tần nơi cuối vườn như những ngày xưa. Cái góc sân và cây lựu đỏ hoa ngày ấy cũng không còn nữa. Ngoại cũng đã khuất bóng lâu rồi. Sân, vườn trước kia của ngoại giờ mọi người đã chia nhau dựng cửa xây nhà với cổng kín tường cao. Thế rồi, một chiều buông bóng hoàng hôn, về lại chốn xưa, đứng trên ban công ở chính nơi mà ngày trước là cái góc sân xưa cũ, bâng khuâng nhớ về ngoại và bỗng thấy cây lựu thủa nào chợt hiện về trong ký ức với nguyên vẹn sắc màu rực lửa của một thủa xa xăm.
Khi xưa, ngoại quí cây lựu lắm. Có lần ngoại bảo với tôi cây lựu có hoa báo hè. Rồi ngoại đọc cho tôi nghe câu thơ của Nguyễn Du “Dưới trăng quyên đã gọi hè/ Đầu tường lửa lựu lập lòe đâm bông”. Thế đấy, gần nửa thế kỷ trôi nhanh với biết bao đổi thay của đời người nhưng ký ức tuổi thơ trên quê ngoại trong tôi vẫn vẹn nguyên như ngày những mới qua. Hình ảnh cái sân đầy nắng vàng tươi với mảnh vườn xum xuê hoa lá lộng gió nồm nam hiện về như phá tan cái không gian ngột ngạt trong tôi bởi những con đường bê tông chạy dài và những tường gạch nối nhau mọc lên san sát. Từng cơn gió thoảng ngày xưa mát rượi; nhẹ nhàng thoảng về giữa bốn bề yên tĩnh, thoáng đãng; từng làn gió tỏa ra khắp đất trời, tinh nghịch xô nắng vào những chùm hoa để cùng nhau khoe sắc. Cả sân nắng vàng mênh mông như được được điểm trang bởi những chùm hoa đỏ lửa rung rinh trên những cành lựu xanh lá ở nơi đầu sân khiến lòng người sao khỏi không mê mẩn. Trong ký ức về năm xưa tôi vẫn nhớ. Mỗi khi hoa báo hè nở đỏ cũng là lúc chúng tôi sắp được nghỉ học; anh em tôi sắp được mẹ đưa về bên nhà ngoại ở. Và mùa hè nào cũng vậy, tôi lại được thoải mái trên những cánh đồng quê để bắt cua, đập châu chấu; được tha hồ ngụp lặn trong những cái đầm nước trong xanh; được thỏa sức vẫy vùng cùng bọn trẻ trong xóm chơi trốn tìm giữa những đám lác nhọn hoắt như những chiếc lưỡi lê giương lên trời cao bồng bềnh mây trắng. Ký ức dạt dào, ùa về ào ạt như dong sông tươi mát lòng người sao khỏi những lâng lâng ...
Hiện về trong trí nhớ năm nào, cây lựu của ngoại vẫn còn đó với dáng thân sần sùi, mảnh khảnh; dáng cành khẳng khiu với lớp vỏ da nâu xám. Trên cái thân hình mảnh khảnh, khẳng khiu ấy loáng thoáng dăm ba ngọn cành rụng lá rồi lâu ngày biến dần thành những chiếc gai cứng nhọn, nếu vô ý quệt phải những chiếc gai lựu ấy thì da thịt cũng có cảm giác như bị kim châm. Cái cây lựu của ngoại lá xanh bóng nhẵn, mọc từng chiếc, đối nhau. Cuống lá khá ngắn, mọc sát cành, nổi gân ở phía mặt dưới. Khi mới đơm bông, từng chùm hoa lựu dăm ba nụ tròn vo, nhẵn thín nhìn tựa chùm ớt cảnh. Từng chùm nụ hoa đầu tròn ấy dài dần ra, hơi thắt eo ở giữa. Rồi chẳng bao lâu nụ hoa nứt toác giống như hình ngôi sao với năm, sáu cánh và biến thành cái đài hoa hình răng cưa. Từ bên trong cái đài hoa đó nhẹ nhàng bung xòe ra những cánh hoa mong manh đỏ hồng. Cứ như thế từng chùm hoa đỏ đua nhau bùng lên làm cho cả cây lựu thành một quầng lửa đậm chất liêu trai giữa cái nắng hè oi bức nhưng vẫn dư sức dẫn dụ và hút hồn bầy ong đàn bướm tìm đến dập dìu.
Cây lựu trước sân nhà ngoại, hè về lại trổ bông ở những nơi đầu cành, nách lá. Khi sắc đỏ của những cánh hoa mong manh ở vào thì viên mãn nhất cũng là lúc bông hoa đang chuẩn bị bước qua thời nhuận sắc để kết trái. Sự tàn phai của những cánh lựu lúc tận sắc có vẻ uể oải tựa như người đàn bà đang bắt đầu hoài thai. Chùm hoa với những cánh đỏ mong manh co héo dần lại để cho đài hoa phình to ra thành những chùm quả hình cầu, trĩu xuống nơi đầu cành. Mỗi cơn gió thoảng qua, chùm quả rung rinh, đung đưa vui đùa bên những chiếc lá xanh mềm với một dáng vẻ mạnh mẽ, thoải mái tựa như người chửa đã bước qua thời kỳ thai nghén.
Hoa lựu ưa nhìn nhất là lúc đang kỳ viên mãn. Từng chùm hoa đỏ hồng, tươi rói ẩn hiện bên những cành lá màu xanh cùng tung tẩy, đùa vui trên cánh gió khiến người qua không khỏi ngỡ ngàng, tưởng chừng như có ai đó đang bốc lửa nhẹ nhàng tung ra giữa đất trời để trộn, hòa vào cùng với màu nắng hạ. Cứ mải mê ngắm nhìn cái cảnh cây lá dập dịu, hoa nắng khoe sắc ấy ta sẽ có cái cảm giác vô cùng thích thú. Khi ấy chắc hẳn ta cũng sẽ quên đi cái cảm giác “chói chang khó ngó” của những tia nắng hạ. Trong cái nhìn hoa lựu lâng lâng hẳn ta mới thấy hồn thơ của Ức Trai tiên sinh thủa xưa tinh tế đến nhường nào khi phát hiện ra “Thạch Lựu hiên còn phun thức đỏ/ Hồng liên trì đã tịn mùi hương”; mới thấy thao thiết và nhung nhớ cái hồn Việt làng quê của nữ sĩ Anh Thơ “Trời trong biếc không qua mây gợn trắng/ Gió nồm nam lộng thổi cánh diều xa/ Hoa lựu nở đầy một vườn đỏ nắng/ Lũ bướm vàng lơ đãng lướt bay qua”.
Hình như màu đỏ của hoa lựu đã làm cho cái nắng của mùa hạ thêm tưng bừng, giòn giã. Đúng là mỗi mùa có một màu hoa. Xuân sang phơi phới hoa đào và hạ về đỏ hồng cánh lựu. Cứ như thế, theo mùa, bao nhiêu tinh túy của đất trời đều được tạo hóa chắt lọc vào trong từng sắc hoa. Cứ nhìn bông lựu rồi sẽ thấy. Từng cánh mỏng tang như những đốm lửa bùng lên giữa trưa hè phải chăng chính là màu nắng và cái nóng oi nồng của mùa hạ đã được cây lựu trưng cất chuyển vào trong sắc hoa màu đỏ. Hoa lựu như lửa cháy nhưng không chói chang. Tưng bừng, mạnh mẽ, hừng hực như thế nhưng cũng không kém phần duyên dáng, yểu điệu, thướt tha. Không những thế, cái màu hoa đỏ của cây lựu còn có một sức hút ma mị, một vẻ đẹp đầy ấn tượng làm hút hồn những mắt nhìn bởi một thứ quyền năng riêng mà những loài hoa khác chẳng thể nào có được. Không những vậy, những đốm lửa đỏ giữa trời nắng hạ ấy tương truyền còn ẩn chứa một nguồn năng lượng hưng thịnh, may mắn khiến bao người thích thú, quí yêu.
Chẳng biết có phải vì thế mà bên kia đại dương bao la, ở xứ bò tốt hoa lựu được chọn là quốc hoa!
