Điển là một công chức hiện đại đúng nghĩa, bởi mọi hoạt động của hắn đều gắn liền với điện - biểu tượng của xã hội hiện đại. Sáng sớm tới cơ quan, việc đầu tiên là Điển đóng hết tất cả các cửa lại để không cho nắng và gió lọt vào. Bù lại, để tồn tại được trong cái hộp bê tông đó, hắn bật điện để thay ánh sáng mặt trời, bật máy quạt và máy lạnh để thay gió tự nhiên. Sau khi phòng đã mát lạnh, hắn ngồi hắt hơi, khịt mũi và lấy thuốc ra uống. Tiếp theo, hắn bật máy vi tính xem internet và mở nhạc để khỏi nghe thấy dư âm của cuộc sống xung quanh. Thỉnh thoảng, hắn lấy lọ thuốc đắt tiền ra nhỏ vào mắt để kiềm hãm độ cận thị đang không ngừng tăng trưởng theo nhịp độ phát triển của xã hội hiện đại. Cuối buổi, Điển đóng cửa ra về, cố tình để điện sáng, máy điều hòa vẫn chạy, máy tính vẫn hoạt động...Ôi dào, tài sản của tập thể, chi phí đã có nhà nước chịu, lo gì !

    Buổi tối, cả nhà Điển tranh nhau tra ổ cắm điện. Cậu con trai mở máy vi tính để chơi trò chơi điện tử. Trong một phòng khác, cô con gái ngồi chát chít với một kẻ lạ mặt nào đó trong khi nhạc mở xập xình. Vợ hắn đang ủi đồ dưới nhà bếp, xung quanh đầy những đồ điện: nồi cơm điện, bếp điện, tủ lạnh điện, máy giặt điện, máy rửa chén bằng điện và còn vô số thứ bằng điện khác... Đúng là một gia đình điện. Ả rất lười vận động nên mọi việc đều đẩy cho điện làm. Nhưng ngồi không cũng sinh ra mỏi mệt, ả thuyết phục chồng bỏ tiền ra mua một cái máy tập thể dục bằng điện. Ả nằm trên máy, lim dim mơ màng tới một lúc nào đó nền khoa học hiện đại hơn, ả sẽ mua về một người máy biết làm cả "chuyện ấy" khi cắm điện vào, khỏi nhờ đến cái thằng chồng chết tiệt lúc nào cũng ngáp bên cạnh cái vi tính, tivi...

    Mỗi tối, Điển thường xem tivi rất khuya. Xong, hắn dùng phích điện nấu nước ấm để ngâm chân cho dễ ngủ, rồi ngồi trên máy mát xa điện một hồi mới lên giường. Nhà hắn có thói quen bật điện sáng và mở máy điều hòa khi ngủ. Ngoài trời lạnh cắt da thịt, hắn vẫn bật máy lạnh nhưng để cho cơ thể khỏi bị đông lạnh, Điển phải trùm chăn kín mít. Khi ngoài trời nóng như nung, Điển vẫn trùm chăn kín mít nhưng để cơ thể khỏi bị nung chín, hắn phải mở máy lạnh hết công sức. Có lần, một người bà con dưới quê lên ngạc nhiên trước cảnh nghịch lý ấy nên bảo Điển là thằng điên. Con hắn bênh vực: "Lối sống hiện đại mà bà, nhà nào xài nhiều điện thì nhà đó mới hiện đại". "Hiện đại như thế không sợ hại điện à ?". "Mỗi tháng chỉ trả thêm vài chục ngàn đồng chớ mấy". "Mỗi tháng tốn vài chục, mỗi năm tốn vài trăm, cả triệu gia đình tốn mấy tỷ, mà nếu thiếu điện thì nhà nước cúp bớt điện có khổ không ?". Con hắn không thèm trả lời, liếc nhìn bà nhà quê có ý bảo: "Đúng là lạc hậu như dân quê".

    Sáng, Điển tỉnh dậy, đầu óc mệt nhừ vì hôm qua tắm mình trong căn phòng đầy những xung động điện từ. Hắn uể oải ăn sáng rồi mặc bộ quần áo vợ mới ủi còn phẳng tăm tắp. Hắn mặc ba lớp áo quần, ngoài cùng là bộ com lê dày và nặng. Hắn thít cà vạt cột chặt cổ lại cho gió khỏi lọt vào ngực. Hắn xỏ tất, mang giày cho bàn chân khỏi chạm vào đất mẹ. Hắn mang găng tay cho da thịt khỏi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời rực rỡ. Hắn đeo kính râm và bịt khẩu trang che mặt kín mít như phụ nữ Hồi giáo. Cuối cùng, hắn chụp cái "nồi cơm điện" lên đầu. Hắn ngắm nghía trước gương và thấy không còn một chút da thịt nào bị hở ra ngoài thì mới yên tâm đi làm.

    Điển cưỡi xe máy điện đi lòng vòng tìm một hiệu photocopy. Hắn đưa tập tài liệu bảo bà chủ hiệu photo trăm bản. Bà chủ mừng rỡ nhưng vội buồn ngay xin lỗi rằng điện bị cúp. Bà thở dài tiếc đứt ruột vì để vuột mất một khoảng tiền lớn rồi lầm bầm chửi cái ông điện lực... Điển đi tới vài hiệu photo nữa nhưng đều bị cúp điện. Hắn nhìn đồng hồ, lòng dạ nóng như lửa điện thiêu đốt vì sợ không có tài liệu phát cho đại biểu đầu cuộc hội thảo, sếp sẽ khiển trách nặng nề, và chưa biết những bất hạnh nào khác sẽ trút lên đầu hắn nữa. Hắn ước chi có phép thần bỗng nhiên có điện. Trong lúc đầu óc rối bời như chập điện, hắn để chiếc xe điện của mình húc vào chiếc xe phía trước làm người lái ngã lăn kềnh giữa rừng xe cộ chạy loạn xạ. Nạn nhân đứng dậy giơ nắm đấm định giáng cho hắn một cú quyền Anh hạng nặng thì may thay, có xe cảnh sát giao thông vừa xịch tới. Không ngờ trong cái may lại có cái rủi, Điển bị giữ xe, năn nỉ mãi không được, hắn đành bỏ xe đón tắc xi tới cơ quan.

     Nhưng trong cái rủi lại có cái may, cuộc hội thảo vẫn chưa bắt đầu vì... chưa có điện. Một số người bỏ ra về, số còn lại la cà đâu đó để ngắm khung cảnh phố phường ngày vắng điện. Cuối cùng, cuộc hội thảo vẫn diễn ra trong không khí giống như cái thời Ê - đi - xơn chưa phát minh ra điện. Trong phòng thiếu ánh điện, thiếu máy quạt và máy điều hòa, thiếu micro, các máy tính xách tay hàng hiệu buồn thiu vì không có dịp để trưng bày. Bày giảng hôm đó lẽ ra được trình bày bằng giáo trình điện tử nhưng không có điện nên máy chiếu bị xếp xó. Tài liệu photo cũng không có nên người ta không hình dung ra con vi rut gây bệnh có hình dạng như thế nào và cách phòng bệnh ra sao. Cả hội trường ồn ào như một cái chợ truyền thống, ai nói nấy nghe, tiếng quạt tay phành phạch... Đúng là một lớp học thời thiếu điện !

      Giờ giải lao, mọi người túa ra hành lang thi nhau tranh lấy không khí để thở, những bộ áo vét phập phồng như cá mắc cạn. Điển đi tìm tay chụp hình của cơ quan để dặn dò gã trong lúc phát thưởng, phải chụp sao lấy được biểu tượng của đơn vị tài trợ. Không ngờ tay chụp hình nói rằng, máy kỹ thuật số của gã hết pin, và vì cúp điện nên không sạc pin được. Điển điếng người, không lẽ cái kết quả mà hắn và cả cơ quan phấn đấu suốt cả năm nay không được lưu giữ lại để đăng lên tờ tin và trưng lên bảng thành tích ? Hắn thúc gã chụp hình không chuyên nghiệp phải gọi ngay cho thợ chụp hình chuyên nghiệp tới. Nhưng gã rút điện thoại ra và trả lời với giọng yểu xìu: Cái di động của em hết pin rồi anh ơi, cúp điện nên không sạc được. Điển đề nghị gã dùng máy điện thoại bàn, nhưng gọi mãi mà không liên hệ được, có lẽ máy di động của tay thợ hình cũng hết pin. Gã vội lấy xe máy điện đi gọi thợ nhưng không rõ thế nào mà biệt tăm. Chưa hết rắc rối, một nhà báo gặp Điển xin mấy số liệu để viết bài ra kịp ngày mai. Điểu nói số liệu lưu trong máy tính nhưng giờ cúp điện nên không mở máy được. Tay nhà báo than trời, chẳng lẽ phải bịa ra số liệu để viết ?

      Tan cuộc hội thảo, Điển rủ một đồng nghiệp ra quán bia tợp vài ly bia lạnh cho đỡ khát. Quán đông nghịt người, khách hàng nhao nhao chửi chủ quán cho bia mà không cho đá. Chủ quán gọi điện chửi nhà máy nước đá không mang đá tới. Chủ nhà máy nước đá lại chửi ông điện lực cúp điện nên không có đá...Cả quán hùa nhau chửi ông điện lực nhưng ông điện lực ở đây không phải là người vô hình mà hiện hữu bằng một anh chàng mặc áo công nhân điện lực đang ngồi trong quán bia. Mọi người tóm lấy anh ta chất vấn. Anh công nhân quèn bỗng dưng trở thành người phát ngôn cho ngành điện lực. Anh ta hùng hồn tuyên bố: điện cúp là do thiếu điện, mà sở dĩ thiếu điện là do những thằng điên. Mọi người ngơ ngác chẳng hiểu anh ta nói ai. Anh ta tiếp: Đó là những thằng sử dụng điện lãng phí. Mọi người giãn ra, cố tình giấu mặt đi để khỏi bị quy thành phần điên. Có người hiến kế với anh ta: nên tăng giá điện để những thằng điên bớt sử dụng điện. Người khác cự lại: như vậy là gây thiệt thòi cho những người không điên. Điển xin mở rộng vấn đề (theo kiểu học sinh làm bài văn bình luận), sở dĩ giá điện cao là do ngành điện lực độc quyền, muốn giá điện thấp thì phải cho cạnh tranh. Một gã đeo kính cận xin phản biện: giá điện như thế cũng không sao, miễn là giáo dục dân mình phải có thói quen tiết kiệm điện. Một ông có vẻ nhà triết học bổ sung: tính lãng phí bắt nguồn từ tư duy thời bao cấp: mọi thứ là của chung tập thể nên người ta có thói quen "xài chùa", tha hồ lãng phí của công, tốn kém đã có nhà nước chịu. Một anh chàng ăn mặc xềnh xoàng, có vẻ dân xích lô ba gác, không dám cãi trực diện với cái ông học thức đầy mình kia mà quay sang nói nhỏ với bạn mình: lãng phí chỉ có từ thời mở cửa, người ta làm ăn giàu có mới sinh ra lãng phí, chứ còn ông cha ta ngày xưa rất tiết kiệm... Cả quán ồn ào, mạnh ai nấy nói, chẳng biết ai đúng ai sai. Mỗi lần nghe tiếng "điện" hoặc "điên", Điển giật thót người, sợ thiên hạ nhắc đến mình vì tên hắn cũng gần âm như thế: Điển - Điện - Điên.

PHẠM NGỌC HIỀN