Phần lý thuyết đề thi môn Văn TN THPT năm 2010 có trong cuốn "100 câu hỏi lý thuyết môn Văn" (ôn thi TN THPT, luyện thi vào ĐH, CĐ" của TS. Phạm Ngọc Hiền - NXB ĐHQG TP. HCM năm 2010 (đã có đăng giới thiệu trên Phamngochien.com ở mục giới thiệu sách và đọc sách). Sau đây, chúng tôi xin giới thiệu đề thi và đáp án trích ra từ cuốn sách này:

Đề lý thuyết hệ chính quy:

Câu 55: Hãy nêu những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp văn học của M. Sô - lô - khốp.

M. Sô - lô - khốp (1905 - 1984), xuất thân trong một gia đình nông dân quê ở tỉnh Rô - xtốp (sông Đông). Thời thanh niên, ông tham gia chính quyền cách mạng tại địa phương. Năm 1922, ông đến Mát - xcơ - va làm nhiều nghề kiếm sống rồi trở về quê hương. Trong Đại chiến II, ông là phóng viên chiến trường. Sau chiến tranh, ông tham gia lãnh đạo chính quyền Xô - viết địa phương, được bầu làm Đại biểu Xô viết tối cao, được phong anh hùng lao động Liên Xô.

M. Sô - lô - khốp thường viết về vùng quê sông Đông và những lĩnh vực mà ông từng trải nghiệm. Nhà văn không ngại lột tả những sự thực gai góc trong cuộc sống, những điều cay đắng của chiến tranh. Văn xuôi của ông mang đậm tính sử thi, nghệ thuật phân tích tâm lý sắc sảo. Tác phẩm tiêu biểu: Truyện sông Đông, Đất vỡ hoang, Số phận con người, Họ chiến đấu vì Tổ quốc... Ông được nhận giải thưởng Nô - ben văn học năm 1965 với bộ tiểu thuyết sử thi Sông Đông êm đềm.

Đề lý thuyết hệ bổ túc:

Nguyên văn: "Nêu hoàn cảnh ra đời bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng."

Câu 14: Hãy nêu hoàn cảnh sáng tác bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng.

Đầu năm 1947, đoàn quân Tây Tiến được thành lập, đa phần là các chiến sĩ trẻ xuất thân ở Hà Nội, trong đó có đại đội trưởng Quang Dũng. Địa bàn hoạt động của Tây Tiến rất rộng, gồm miền núi Tây Bắc, tây Thanh Hóa và bên kia biên giới Việt - Lào. Các chiến sĩ sống và chiến đấu trong địa hình rất hiểm trở, khắc nghiệt, đói rét, bệnh tật dày vò... Tuy gian khổ, chết chóc nhưng tâm hồn vẫn lạc quan, yêu đời. Cuối năm 1948, Quang Dũng rời Tây Tiến để nhận nhiệm vụ mới nhưng vẫn luôn nhớ da diết về những năm tháng bi hùng đã qua. Tại làng Phù Lưu Chanh thuộc tỉnh Hà Đông cũ, ông đã sáng tác bài thơ Nhớ Tây Tiến. Tác phẩm đã nhanh chóng lưu truyền rộng rãi trong bộ đội.

Xét trong bối cảnh nền văn học cách mạng Việt Nam, bài thơ Tây Tiến ra đời vào thời kỳ đầu kháng chiến chống Pháp. Lúc bấy giờ, nền văn học mới đang định hình, nhiều bài thơ vẫn còn ảnh hưởng văn chương tiền chiến. Tác phẩm Tây Tiến có một thời bị xem là rơi rớt chất lãng mạn tiểu tư sản. Phải sau Đổi mới, bài thơ mới khôi phục lại vị trí xứng đáng của mình trong nền thơ hiện đại.